[ Zalo ][ Đặt hẹn ]

Chăm sóc bệnh nhân ung thư sau điều trị hóa chất (xạ trị)

Trong quá trình điều trị ung thư bằng hóa chất (xạ trị), bệnh nhân ung thư có thể sẽ gặp một số tác dụng ngoại ý. Vì lẽ đó, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cũng nên biết các tác dụng ngoại ý này để có thể kiểm soát chúng tốt hơn. Hướng dẫn này có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về hóa trị và thuốc sinh học cũng như những vấn đề liên quan đến chất lượng cuộc sống người bệnh trong quá trình hóa trị và thuốc sinh học.

cham soc benh nhan ung thu giai doan cuoi truyen hoa chat xa tri
Chăm sóc bệnh nhân ung thư sau điều trị hóa chất (xạ trị). Hình ảnh minh họa

1. Những điều cần biết về điều trị hóa trị

Điều trị hóa chất (hóa trị) và thuốc sinh học là một trong những phương pháp điều trị ung thư, bằng cách sử dụng một hay nhiều loại thuốc phối hợp, nhằm mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư. Tùy theo đặc điểm, tính chất vị trí khối bướu và tình trạng bệnh, bác sĩ chuyên khoa ung bướu sẽ quyết định hóa trị đơn thuần hoặc phối hợp với phẫu trị hay xạ trị.

Hóa trị có thể làm giảm số lượng tế bào ung thư, nhờ đó, nó sẽ có thể giúp:

  • Chữa khỏi bệnh ung thư.
  • Lui bệnh.
  • Hỗ trợ tiêu diệt các tế bào ung thư còn lại sau phẫu trị.
  • Kiểm soát bệnh trong 1 khoảng thời gian.
  • Giảm nhẹ triệu chứng (như đau).

2. Những tác dụng ngoại ý trong quá trình hóa trị

Cũng như mọi phương pháp điều trị bệnh, hóa trị cũng có thể có các tác dụng ngoại ý.

  • Những tế bào bình thường, đặc biệt là những tế bào có sự thay đổi thường xuyên (chẳng hạn như tóc, da, niêm mạc đường tiêu hóa và tế bào máu), có thể bị tác động bởi quá trình hóa trị.
  • Ngoài ra, hóa trị còn có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh sản (vô sinh), hoặc ảnh hưởng lên hệ thống và cơ quan quan trọng của cơ thể (tim, phổi, gan, thận hay thần kinh).

Tuy nhiên, các tác dụng ngoại ý này đều có thể được kiểm soát hoặc làm giảm nhẹ triệu chứng khi xảy ra. So với các nguy cơ từ tác dụng ngoại ý, lợi ích mà hóa trị mang đến cho bệnh nhân ung thư thật sự đáng kể hơn nhiều.

3. Kiểm soát tốt các tác dụng ngoại ý do hóa trị

3.1. Các tác dụng ngoại ý trên tế bào máu:

Hóa trị có thể làm giảm số lượng các tế bào máu bình thường trong cơ thể (bao gồm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu). Trong quá trình thực hiện hóa trị, bạn có thể có nguy cơ thiếu máu do giảm hồng cầu, tăng nguy cơ nhiễm trùng do giảm bạch cầu và dễ bị chảy máu do giảm tiểu cầu.

– Điều trị thiếu máu: Nếu bạn cảm thấy cơ thể yếu, dễ mệt, chóng mặt, lạnh và khó thở, bạn cần thông báo cho bác sĩ hoặc điều dưỡng đang điều trị và chăm sóc cho bạn để được kiểm tra và xử trí thích hợp.

– Giảm nguy cơ nhiễm trùng: Trong thời gian này, bạn cần:

  • Thường xuyên rửa tay.
  • Hạn chế tiếp xúc với người đang có các bệnh nhiễm trùng.
  • Theo dõi nhiệt độ cơ thể trong giai đoạn tế bào máu giảm thấp nhất. Điều này có thể giúp phát hiện tình trạng nhiễm trùng ngay khi mới bắt đầu.

– Đề phòng tình trạng chảy máu: Khi tiểu cầu giảm, cơ thể sẽ khó tạo cục máu đông nếu có vết thương. Vì vậy, bạn cần chú ý:

  • Tránh sử dụng các dụng cụ nhọn hay sắc bén (dao, kéo…)
  • Nên dùng máy cạo râu thay vì dùng lưỡi dao cạo.
  • Hạn chế tham gia các môn thể thao hoặc các hoạt động có thể gây ra vết bầm da.

– Nên đi bệnh viện ngay lập tức khi:

  • Bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng, như sốt từ 38°C trở lên, đổ mồ hôi hoặc lạnh run, ho, đau họng hoặc đau.
  • Đau ngực hoặc khó thở.
  • Chảy máu không cầm được.
  • Nôn hoặc tiêu chảy kéo dài.

3.2. Các tác dụng ngoại ý trên đường tiêu hóa:

Hóa trị cũng ảnh hưởng đến các tế bào niêm mạc đường tiêu hóa gây đau miệng, nôn, tiêu chảy hoặc táo bón. Những điều sau đây có thể giúp bạn hạn chế tác động của hóa trị cũng như cảm thấy dễ chịu hơn với các tác dụng ngoại ý này:

  • Chăm sóc răng miệng sau mỗi bữa ăn với bàn chải răng mềm, súc miệng với nước muối pha loãng. Không sử dụng các loại nước súc miệng chứa cồn.
  • Chia thành các bữa ăn nhỏ trong ngày. Nên ăn chậm và không dùng thức ăn nóng hay lạnh. Dùng thuốc chống nôn theo chỉ định của bác sĩ.
  • Để tránh táo bón, nên chọn món ăn giàu chất xơ như rau, trái cây và gạo lức.
  • Khi có tiêu chảy, nên uống nhiều nước và nên chọn loại thức ăn dễ tiêu.

3.3. Tác dụng ngoại ý trên da và tóc

Để làm giảm các triệu chứng trên da và tóc, bạn cần:

  • Sử dụng kem chống nắng với SPF từ 15 trở lên.
  • Cắt tóc ngắn.
  • Sử dụng tóc giả, đội nón hoặc dùng khăn choàng.

3.4. Đối với hội chứng bàn tay bàn chân, nên:

  • Dùng túi chườm mát lòng bàn tay, bàn chân.
  • Dùng khăn mềm để lau tay.
  • Sử dụng các loại kem tạo độ ẩm cho tay/chân.
  • Mang giày/dép thông thoáng và không quá chặt.

Không nên:

  • Tiếp xúc lâu với nước nóng.
  • Ánh nắng mặt trời.
  • Các hoạt động tạo áp lực lên tay/chân với thời gian dài như đi bộ nhiều, sử dụng các dụng cụ cần dùng sức…
  • Tiếp xúc với các hóa chất tẩy rửa.

Bệnh ung thư và những vấn đề liên quan đến hóa trị là đặc thù và có thể ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được xử trí thích hợp. Do đó, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân cần có những kiến thức về bệnh để bệnh nhân có chất lượng cuộc sống tốt nhất.

Nguồn: BSCKII. Trần Nguyên Hà – Trưởng khoa Nội 4 – Bệnh viện Ung bướu Tp.HCM (www.t4ghcm.org.vn)

Đánh giá

Bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Scroll to Top