Ngộ độc thực vật, đặc biệt từ các loại cây trồng trong nhà hoặc vườn, đang trở thành vấn đề đáng lo ngại trong nhiều gia đình. Gần đây, hai trường hợp trẻ nhỏ nhập viện tại Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) do nhầm lẫn giữa lá hoa thủy tiên và lá hẹ đã gióng lên hồi chuông cảnh báo. Sự thiếu hiểu biết về đặc điểm các loại cây có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
☰ MỤC LỤC
1. Trường hợp ngộ độc từ hoa thủy tiên
Hai bệnh nhi 2 tuổi được đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng đau bụng dữ dội và nôn liên tục. Sau khi thăm khám, các bác sĩ xác định trẻ bị ngộ độc do ăn phải lá hoa thủy tiên, vốn được gia đình nhầm lẫn là lá hẹ khi nấu cháo chữa ho.
Ngay lập tức, trẻ được cấp cứu bằng các biện pháp rửa dạ dày, sử dụng than hoạt tính hấp thụ độc tố, và nhuận tràng để thải trừ chất độc. Các bác sĩ còn bồi phụ nước, điện giải, đồng thời tiến hành các xét nghiệm chức năng gan, thận, tim nhằm kiểm soát biến chứng. Sau hơn một ngày điều trị tích cực, sức khỏe hai trẻ ổn định và được xuất viện.
2. Đặc điểm và độc chất của hoa thủy tiên
Hoa thủy tiên, thuộc chi Narcissus trong họ Amaryllidaceae, là một loài cây cảnh có vẻ đẹp nổi bật. Với nguồn gốc từ châu Âu, Trung Quốc và Nhật Bản, hoa thủy tiên được trồng phổ biến tại nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Cây thu hút sự chú ý bởi những bông hoa hình loa kèn thanh thoát, rực rỡ với các màu sắc như trắng, vàng hoặc hồng, cùng hương thơm dịu nhẹ. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp ấy, loài cây này tiềm ẩn những nguy cơ độc hại cần đặc biệt lưu ý.
– Đặc điểm nhận diện hoa thủy tiên
Hoa thủy tiên là cây thân củ, lá mọc từ gốc với hình dạng dài, mảnh và dẹt. Màu sắc lá thường là xanh nhạt, bề mặt nhẵn bóng, dễ nhầm lẫn với các loại cây gia vị như tỏi hoặc hẹ. Hoa mọc thành cụm trên cuống cao, có 6 cánh xếp đều và phần trung tâm là nhụy hoa nổi bật. Củ hoa thủy tiên có kích thước lớn, hình dáng tương tự củ hành tây, màu trắng ngà và lớp vỏ ngoài trơn nhẵn.
– Độc tố trong hoa thủy tiên
Mặc dù được ưa chuộng để làm cây cảnh, toàn bộ các bộ phận của hoa thủy tiên, từ lá, hoa, thân đến củ, đều chứa độc tố. Trong đó, phần củ là nơi tập trung độc chất nhiều nhất.
- Lycorine – Alkaloid độc hại:
Lycorine là một loại alkaloid được tìm thấy trong hoa thủy tiên. Chất này có khả năng ức chế enzyme cholinesterase trong cơ thể, dẫn đến hàng loạt triệu chứng khó chịu như buồn nôn, nôn mửa, đổ mồ hôi, và nhịp tim chậm. Khi ăn phải một lượng lớn, Lycorine có thể gây co giật, suy tuần hoàn, suy hô hấp và hôn mê. Những trường hợp nặng, nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể đe dọa tính mạng. - Tinh thể oxalat – Tác nhân gây kích ứng:
Củ hoa thủy tiên còn chứa các tinh thể oxalat, một hợp chất có khả năng gây bỏng rát, kích ứng nghiêm trọng đối với niêm mạc môi, lưỡi và họng nếu nhai hoặc nuốt phải. Các tinh thể này tạo cảm giác đau rát, khó chịu, và trong một số trường hợp, có thể gây sưng tấy làm tắc nghẽn đường thở, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ.
Hoa thủy tiên tuy đẹp nhưng lại chứa đựng mối nguy tiềm ẩn. Vì vậy, mỗi gia đình nên thận trọng khi trồng hoặc sử dụng loại cây này, đặc biệt trong môi trường có trẻ nhỏ hoặc vật nuôi. Khi xảy ra sự cố ăn nhầm, cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được xử lý kịp thời, thay vì cố gắng tự điều trị tại nhà. Nhận thức đầy đủ về đặc điểm và độc tính của hoa thủy tiên sẽ giúp chúng ta tránh được những hậu quả đáng tiếc.
3. Phân biệt cây hẹ và cây hoa thủy tiên qua đặc điểm lá và củ
Cây hẹ và cây hoa thủy tiên có hình dáng bề ngoài tương đối giống nhau, đặc biệt là ở phần lá, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn. Tuy nhiên, nếu quan sát kỹ các đặc điểm của lá và củ, bạn có thể phân biệt chúng một cách chính xác.
– Đặc điểm lá
- Lá cây hẹ: Lá cây hẹ dài, dẹt, và dày hơn so với lá hoa thủy tiên. Chúng mọc thành từng cụm từ gốc, xếp thành hình quạt hoặc bó chặt. Màu xanh đậm của lá kèm theo bề mặt nhẵn bóng giúp lá hẹ dễ nhận diện. Khi vò nhẹ, lá phát ra mùi hăng đặc trưng giống hành tỏi.
- Lá cây hoa thủy tiên: Lá hoa thủy tiên mảnh mai hơn, dẹt và nhọn ở đầu. Lá mọc rời rạc từ củ nằm dưới đất, không thành bó chặt như cây hẹ. Màu xanh nhạt và không có mùi hăng khiến lá hoa thủy tiên dễ bị nhầm lẫn với các loại lá gia vị khác.
– Đặc điểm củ
- Củ cây hẹ: Củ hẹ rất nhỏ, chỉ bằng đầu ngón tay, có hình trụ hoặc hơi bầu dục, mọc chùm dưới đất kèm theo nhiều rễ tơ mảnh. Củ có màu trắng ngà, mềm, và khi cắt hoặc nghiền sẽ tỏa ra mùi hăng đặc trưng.
- Củ cây hoa thủy tiên: Củ hoa thủy tiên lớn hơn đáng kể, kích thước tương đương củ hành tây, với hình tròn hoặc bầu dục. Bề mặt củ trơn, có lớp vỏ mỏng nhẵn hoặc hơi bóng. Củ có màu trắng sữa, bên trong chắc và cứng, đặc biệt không có mùi hăng, điều này dễ gây nhầm lẫn nếu không kiểm tra kỹ.
4. Kết luận
Việc nhầm lẫn giữa cây hẹ và hoa thủy tiên có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng do hoa thủy tiên chứa độc tố mạnh. Việc nhận biết và tránh nhầm lẫn hoa thủy tiên với các loại cây ăn được là điều hết sức quan trọng, đặc biệt khi cây được trồng trong nhà hoặc vườn nơi trẻ nhỏ có thể tiếp cận. Đối với những người chưa quen thuộc, sự nhầm lẫn giữa lá hoa thủy tiên và lá hẹ, tỏi là hoàn toàn có thể xảy ra, dẫn đến nguy cơ ngộ độc.
Do đó, khi thu hoạch hoặc sử dụng, cần kiểm tra kỹ cả lá và củ. Nếu lá mọc thành cụm, có mùi hăng và củ nhỏ mềm, đó là cây hẹ. Ngược lại, nếu lá mọc rời rạc, không mùi, kèm củ lớn và chắc, cần thận trọng vì đó có thể là cây hoa thủy tiên. Nhận biết chính xác đặc điểm của hai loại cây này không chỉ giúp tránh nguy cơ ngộ độc mà còn bảo vệ an toàn sức khỏe cho bạn và gia đình.
Để đảm bảo an toàn cho trẻ, gia đình cần tránh trồng hoặc sử dụng các loại cây có độc, đặc biệt ở những nơi trẻ có thể tiếp cận. Trong trường hợp nghi ngờ trẻ ăn phải thực vật độc, cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất thay vì tự xử lý tại nhà. Sự chủ động và cẩn trọng của cha mẹ chính là chìa khóa bảo vệ sức khỏe cho con em mình.
Nguồn: Theo báo Tuổi Trẻ Online
Beta feature
Beta feature
